Polityka Spójności 2014-2020

Polityka spójności Unii Europejskiej ma na celu wyrównywanie różnic w rozwoju regionów oraz stanowi najważniejsze narzędzie wdrażania zapisów strategii Europa 2020, której głównym założeniem jest stymulowanie inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączaniu społecznemu. W perspektywie 2014 - 2020 32,5% budżetu Unii Europejskiej czyli około 352 mld Euro zostanie przeznaczone na politykę spójności. Łączny proponowany budżet na lata 2014-2020 wynosi 376 mld EUR, włączając w to fundusze na nowy instrument „Łącząc Europę”, który ma stymulować realizację transgranicznych inwestycji w energetykę, transport i technologie informatyczne.

 

W październiku 2011 r. Komisja Europejska przyjęła projekt pakietu ustaw, określającego ramy polityki spójności UE na lata 2014-2020. Zaproponowano w nim szereg ważnych zmian w sposobie kreowania i wdrażania polityki spójności, w stosunku do obowiązujących w poprzedniej perspektywie finansowej.  Należą do nich:

  • skoncentrowanie na priorytetach strategii „Europa 2020”, tzn. na inteligentnym i zrównoważonym rozwoju sprzyjającym wzrostowi zatrudnienia;
  • nagradzanie wysokiej wydajności;
  • wspieranie planowania zintegrowanego;
  • skoncentrowanie na wynikach – monitorowanie postępów w osiąganiu uzgodnionych celów;
  • wzmacnianie spójności terytorialnej;
  • upraszczanie systemu udzielania pomocy.

 

Pakiet ten towarzyszył przyjęciu przez Komisję w czerwcu 2011 roku propozycji kolejnych wieloletnich ram finansowych dla okresu 2014-2020 [2], czyli budżetu na realizację strategii „Europa 2020”.

W swojej propozycji Komisja stwierdziła, że polityka spójności powinna pozostać podstawowym elementem następnego pakietu finansowego, i podkreśliła jej kluczową rolę w realizacji strategii „Europa 2020”.

Po stronie unijnej, wdrażanie Funduszy Europejskich regulują stosowne rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE dotyczące perspektywy 2014-2020.

 

Polityka spójności a Polska[3]

Z budżetu polityki spójności na lata 2014-2020 Polska otrzyma 82,5 mld euro.  Na kwotę tę składają się:

  • kwota na realizację Umowy Partnerstwa ok. 77,6 mld euro (w tym: ok. 76,9 mld euro dostępnych w programach operacyjnych, z tego ponad 252 mln euro na wsparcie bezrobotnej i nie uczącej się młodzieży oraz ok. 700 mln euro dostępnych w programach Europejskiej Współpracy Terytorialnej),
  • 4,1 mld euro na projekty infrastrukturalne o znaczeniu europejskim  w obszarze transportu, energetyki i technologii informacyjnych w ramach instrumentu „Łącząc Europę”,
  • ok. 473 mln euro z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD) na programy, które zapewnią żywność dla osób najbardziej potrzebujących oraz odzież i inne podstawowe artykuły osobom bezdomnym oraz dzieciom w trudnej sytuacji materialnej,
  • ok. 287 mln z zarządzanej przez KE, ogólnej puli przeznaczonej na pomoc techniczną,
  • ok 71 mln euro na działania innowacyjne związane z rozwojem obszarów miejskich.

Głównym dokumentem regulującym wdrażanie polityki spójności w Polsce jest Umowa Partnerstwa zatwierdzona przez Komisję Europejską 23 maja 2014 r. Jest to najważniejszy dokument określający strategię inwestowania nowej puli środków europejskich w naszym kraju.

Umowa Partnerstwa określa: 

  • najważniejsze zasady inwestowania funduszy unijnych,
  • powiązania pomiędzy funduszami a dokumentami strategicznymi,
  • podział funduszy na poszczególne dziedziny,
  • układ programów operacyjnych,
  • podział odpowiedzialności za zarządzanie pieniędzmi europejskimi pomiędzy szczebel regionalny i centralny.

Umowa przewiduje inwestowanie w te obszary, które w największym stopniu przyczynią się do rozwoju Polski, m.in.:

  • rozwój nowoczesnej infrastruktury transportowej, energetycznej i informacyjno komunikacyjnej;
  • tworzenie sprzyjającego innowacjom środowiska biznesowego;
  • zwiększanie aktywności zawodowej w ramach udoskonalonej polityki zatrudnienia, włączenia społecznego i edukacji;
  • rozwój zasobooszczędnej gospodarki przyjaznej środowisku.

Nominalnie największe inwestycje obejmą infrastrukturę transportową (drogową i kolejową). Największy wzrost wydatków dotyczyć będzie innowacyjności i wsparcia przedsiębiorców. Dzięki szerszej ofercie zwrotnych instrumentów finansowych (m.in. pożyczek, poręczeń) będzie można wesprzeć więcej projektów realizowanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Nadal finansowane będą inwestycje w ochronę środowiska i energetykę, także projekty m.in. z dziedziny kultury, zatrudnienia, edukacji czy przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.

W nowej perspektywie większą niż dotychczas pulą środków będą zarządzać  samorządy województw (40% wszystkich środków wobec ok. 25% w latach 2007-2013).  
Nominalnie, w dyspozycji regionów pozostawać będzie kwota  - 31,28 mld euro. Województwa zainwestują ją poprzez regionalne programy operacyjne. Programy regionalne będą dwufunduszowe, tj. finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego, co stanowi nowość w porównaniu z perspektywą 2007-2013. 

Ogólnie rzecz biorąc, polityka spójności będzie wdrażana w Polsce poprzez 22 programy operacyjne, w tym:

  • 16 programów regionalnych (wojewódzkich),
  • 1 program ponadregionalny dla województw Polski Wschodniej (w tym podlaskiego),
  • 5 programów krajowych.

Krajowe i regionalne programy operacyjne[4]

W latach 2014-2020 fundusze polityki spójności zostaną zainwestowane poprzez 6 krajowych programów operacyjnych, w tym jeden ponadregionalny dla województw Polski Wschodniej (lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie), dla których punkt odniesienia stanowi Umowa Partnerstwa. Programami krajowymi zarządzać będzie minister właściwy ds. rozwoju regionalnego. Krajowe programy operacyjne obecnie są w trakcie negocjacji z Komisją Europejską.

Podział środków unijnych na programy krajowe przedstawia poniższa tabela.  

Tabela 1. Podział środków unijnych na krajowe programy operacyjne

 Program Infrastruktura i Środowisko

 27,41 mld euro

 Program Inteligentny Rozwój

 8,61 mld euro

 Program Polska Cyfrowa

 2,17 mld euro

 Program Wiedza Edukacja Rozwój

 4,69 mld euro

 Program Polska Wschodnia

 2 mld euro

 Program Pomoc Techniczna

 700,12 mln euro

 


Aktualnie trwają negocjacje z Komisją Europejską dotyczące kształtu programów regionalnych.


Tabela 2. Podział środków unijnych na programy regionalne przedstawia poniższa tabela.

WOJEWÓDZTWO 

 CAŁKOWITA ALOKACJA NA RPO
CENY BIEŻĄCE, EURO

Dolnośląskie 

2 252 546 589 

Kujawsko-Pomorskie 

1 903 540 287

Lubelskie 

2 230 958 174

Lubuskie

906 929 693

Łódzkie

2 256 049 115 

Małopolskie

2 878 215 972

Opolskie

944 967 792

Podkarpackie

2 114 243 760

Podlaskie

1 213 595 877

Pomorskie

1 864 811 698

Śląskie

3 476 937 134

Świętokrzyskie

1 364 543 593

Warmińsko-Mazurskie

1 728 272 095

Wielkopolskie

2 450 206 417

Zachodnipomorskie 

1 601 239 216

Razem 15

29 187 057 412

Mazowieckie

2 089 840 138

Razem 16

31 276 897 550

 

Więcej o polityce spójności:
http://ec.europa.eu/regional_policy/what/future/index_pl.cfm



[1] Opracowano na podstawie: „Polityka spójności 2014 -2020 Inwestycje w rozwój gospodarczy i wzrost zatrudnienia”, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Bruksela 2011, dostępny w Internecie: http://ec.europa.eu/regional_policy/index_en.htm.

[2] COM(2011) 500 wersja ostateczna.

[3] Opracowano na podstawie: http://www.mir.gov.pl/fundusze/fundusze_europejskie_2014_2020/strony/start.aspx

[4] http://www.mir.gov.pl/fundusze/fundusze_europejskie_2014_2020/strony/start.aspx

 

Powrót na początek strony